Wiele osób zastanawia się, gdzie szukać odpowiedzi na pytania dotyczące poprawności językowej. Redaktorzy też nie mają wszystkich reguł i wyjątków w głowie. Jedni i drudzy czasami potrzebują pomocy. Gdzie szukać informacji o poprawnych formach wyrazów czy właściwej interpunkcji? Można zapytać mamę albo wujka, ewentualnie sąsiadkę, która lubi oglądać Słownik polsko@polski profesora Miodka. Można poszukać w zasobach Internetu – co jednak jest dość ryzykowne! W Internecie każdy może uchodzić za eksperta, niewielu jednak prawdziwych się tam znajdzie. Można też wytrzeć z kurzu stary podręcznik do języka polskiego. Nie przekonuje Was to? Nas też!

Jest dużo lepsze remedium na językowe bolączki. Książki. Te tradycyjne, drukowane – ich era wcale nie mija. Są takie poradniki, bez których nie przetrwa żaden redaktor czy korektor. Przydają się one również codziennym użytkownikom języka (w szczególności tym, którzy od czasu do czasu muszą zredagować jakiś tekst w pracy czy szkole).

Oto „apteczka pierwszej pomocy” dla redaktorów i nieredaktorów, czyli subiektywna lista najbardziej przydatnych poradników i słowników:

1. Słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, PWN, Warszawa 2012 – od tego trzeba zacząć, absolutnie każdy powinien mieć ten słownik u siebie (pewnym ułatwieniem jest dołączona płyta CD). Można go potraktować jak APAP – na każdy ból językowy pomoże.

2. Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 2015 – a w nim 40 tysięcy haseł i 60 tysięcy definicji. Najnowsza edycja została wzbogacona o nowe hasła, np. becikowe, lobby, eurodeputowany czy offowy, oraz definicje wyrazów potocznych. Na językowe dylematy działa jak aspiryna na przeziębienie – szybko i skutecznie.

3. Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, red. J. Podracki, Medium, 1999 – w poradniku autorzy omówili najczęstsze błędy językowe i dołączyli do tego wiele przykładów użycia. Od tej pozycji można – moim zdaniem – zacząć swoją prawdziwą przygodę z poprawną polszczyzną. Książka napisana jest przystępnym językiem i porusza najważniejsze kwestie, z którymi każdy boryka się na co dzień. W naszej apteczce to multiwitamina – wspiera poprawność językową.

4. Gdzie postawić przecinek?, E. Przyłubska, F. Przyłubski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1979 – książka stara, ale wciąż przydatna. W małym zielonym poradniku autorom udało się zebrać komplementarną wiedzę o interpunkcji. Niezbędnik każdego, komu przecinki i średniki nie są obojętne. Ta książeczka nigdy nie straci na wartości! Jako alternatywę można polecić poradnik ze słownikiem J. Gałązki i A. Gałązki Gdzie postawić przecinek, PWN, Warszawa 2010.

5. Język polski, A. Markowski, Langenscheidt, Warszawa – kolejna praca prof. Markowskiego, gdzie w sposób jasny i zwięzłe tłumaczy najważniejsze zasady poprawnej polszczyzny. Nie ma tutaj zbędnych wywodów teoretycznych, za to jest wiele tabel i list, które ułatwiają znalezienie interesujących zagadnień.

6. Edycja tekstów, A. Wolański, PWN, Warszawa 2008 – podręcznik dla redaktorów i osób zajmujących się fachową edycją tekstów. Zawiera komplementarną wiedzę z tego zakresu. Z niej dowiecie się m.in. jak poprawnie robić przypisy i bibliografię, czym różni się dywiz od pauzy, jak stosować wyróżnienia w tekście, jak zapisywać liczby, symbole, jak komponować tekst główny i poboczny… długo by tak można wymieniać. Absolutne panaceum na wszelkie edycyjne problemy!

7. Sztuka pisania, A. Tworek-Majewska, M. Zaśko-Zielińska, T. Piekot, PWN, Warszawa 2008 – czyli przewodnik po tekstach użytkowych dla każdego z ogólnymi wskazówkami ich tworzenia i gotowymi wzorami. W książce można znaleźć rady dotyczące komponowania niemal każdego tekstu użytkowego, a także zasady pisania „dobrego tekstu”.

8. Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, T. Karpowicz, PWN, Warszawa 2012 – podręcznik akademicki, z którym chyba każdy absolwent polonistyki musi się prędzej czy później spotkać. Pisany jest językiem specjalistycznym i jest dedykowany przede wszystkim filologom. Pomocne informacje mogą w podręczniku znaleźć również nieredaktorzy, ale może się okazać, że niezbędna będzie konsultacja z lekarzem polonistą 🙂

9. Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, H. Jadacka, PWN, Warszawa 2006 – podręcznik akademicki omawiający zawiłe zasady odmiany wyrazów, ich tworzenia i składni zdania. Książka raczej dla polonistów (napisana dość trudnym językiem, bogata w fachowe terminy). Codziennym użytkownikom języka przyda się jednak bardzo rozdział o odmianie nazwisk – kto z nas nie ma z tym problemu?

10. Piszemy poprawnie, red. A. Kubiak-Sokół, PWN, Warszawa 2008 – poradnik językowy, na który składają się wybrane pytania i odpowiedzi z internetowej poradni językowej PWN (http://sjp.pwn.pl/poradnia). Na przykładach „z życia wziętych” wybitni polscy językoznawcy rozstrzygają wiele językowych dylematów. To taki zestaw plastrów, które przylepia się na konkretne zadrapania.

Z tak wyposażoną apteczką pierwszej pomocy z każdą językową bolączką poradzicie sobie w mgnieniu oka! A gdyby było potrzebne większe wsparcie – jesteśmy dla Was!

Małgorzata Orlewicz-Łaźniowska